top of page
Δημήτριος Χρ. Ηλιόπουλος MD PhD ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ
Διευθυντής Δ' Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ
Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιοχειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Καρδιοχειρουργικό Ιατρείο Υγεία
Δ' Καρδιοχειρουργική Κλινική
Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ Λ. Κηφισίας & Ερυθρού Σταυρού 4 Μαρούσι
Τηλ.: 2106867689 - 2106867690
Βαλβιδοπάθειες
Στενώσεις και Ανεπάρκειες.
Το εσωτερικό της καρδιάς αποτελείται από τέσσερα διαμερίσματα – κοιλότητες. Τον δεξιό και τον αριστερό κόλπο και την δεξιά και αριστερή κοιλία.
Επίσης η καρδία, διαθέτει 4 μονόδρομες βαλβίδες, που εξασφαλίζουν την ορθή ροή του αίματος αποκλειστικά προς τη μία κατεύθυνση. Οι βαλβίδες αυτές είναι η μιτροειδής, η τριγλώχινα, η πνευμονική, και η αορτική.
Η μιτροειδής βαλβίδα χωρίζει τον αριστερό κόλπο με την αριστερή κοιλία και η τριγλώχινα βαλβίδα χωρίζει τον δεξιό κόλπο με την δεξιά κοιλία.
Οι δύο αυτές βαλβίδες ονομάζονται κολποκοιλιακές βαλβίδες.
Η πνευμονική βαλβίδα βρίσκεται στην δεξιά κοιλία και αποτελεί το όριο μεταξύ της καρδιάς και της πνευμονικής κυκλοφορίας, ενώ η αορτική βαλβίδα βρίσκεται μεταξύ της αριστερής κοιλίας και της αορτής.
Οι δύο αυτές βαλβίδες ονομάζονται μηνοειδείς βαλβίδες.
Οι 4 αυτές βαλβίδες επιτελούν κορυφαίο έργο, αφού ανοίγουν και κλείνουν ερμητικά την κατάλληλη στιγμή, φροντίζοντας για την φυσιολογική κυκλοφορία του αίματος.
Όταν κάποια βαλβίδα επιβαρυνθεί ή παρουσιάσει βλάβη, τότε διαταράσσεται η φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς, και κατ' επέκταση η σωστή κυκλοφορία του αίματος.
Ποια είναι όμως τα προβλήματα των βαλβίδων και πως μπορεί να επηρεάσουν την λειτουργία τους ;
Η κάθε βαλβίδα αποτελείται από δύο ή τρεις δυνατούς λεπτούς υμένες (φύλλα, ή πέταλα),
τις γλωχίνες, οι οποίες είναι λεπτές και λείες.
Με την πάροδο της ηλικίας, καθώς και από διάφορα άλλα αίτια που θα αναφέρουμε στην συνέχεια, οι γλωχίνες, μπορεί να παχυνθούν, να γίνουν δύσκαμπτες, να στενέψουν, ή να χαλαρώσουν, καθιστώντας την βαλβίδα αναποτελεσματική με αποτέλεσμα την επιβάρυνση και την κούραση της καρδιάς.
Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για τις βαλβιδοπάθειες, που διακρίνονται στις στενώσεις (δυσκολία να ανοίξουν επαρκώς) και στις ανεπάρκειες (αδυναμία να σφραγίσουν στεγανά).
Σε ορισμένους ασθενείς με προχωρημένο βαθμό βαλβιδοπάθειας, μπορεί να συνυπάρχουν στένωση με ανεπάρκεια στην ίδια βαλβίδα.
Οι βαλβιδοπάθειες αφορούν και τις τέσσερις βαλβίδες, ωστόσο τα σοβαρότερα προβλήματα στους ασθενείς, δημιουργούνται από τις βαλβιδοπάθειες της μιτροειδούς και της αορτικής βαλβίδας.
Αιτίες των βαλβιδοπαθειών.
Όπως προαναφέραμε, η προχωρημένη ηλικία αποτελεί ένα από τα αίτια της νόσου.
Ωστόσο άλλα αίτια μπορεί να είναι:
• Εκ γενετής ανωμαλίες.
• Ο ρευματικός πυρετός στην παιδική ηλικία.
• Η στεφανιαία νόσος.
• Οι λοιμώξεις της καρδιάς (ενδοκαρδίτιδα).
Οι βαλβιδοπάθειες κατηγοριοποιούνται ως εξής:
• Στένωση Αορτικής Βαλβίδας
• Ανεπάρκεια Αορτικής Βαλβίδας
• Στένωση Μιτροειδούς Βαλβίδας
• Ανεπάρκεια Μιτροειδούς Βαλβίδας
• Πρόπτωση Μιτροειδούς Βαλβίδας
• Στένωση Τριγλώχινας
• Ανεπάρκεια Τριγλώχινας
Ας δούμε μία προς μία την κάθε κατηγορία:
Στένωση Αορτικής Βαλβίδας.
Η αορτική βαλβίδα έχει φυσιολογικά στο στόμιο της 3 φύλλα - πτυχές.
Αν για κάποιο αίτιο το στόμιο της στενέψει, τότε μιλάμε για την στένωση της αορτικής βαλβίδας.
Τα αίτια της είναι:
• Εκ γενετής ανωμαλία στον ασθενή να έχει 2 πτυχές αντί για 3 στο στόμιο της βαλβίδος , με αποτέλεσμα λόγω της φθοράς να υπάρξει γρηγορότερα στένωση.
• Προχωρημένη ηλικία του ασθενή, όπου λόγω της αθηροσκλήρυνσης επέρχεται εκφύλιση και η βαλβίδα στενεύει.
• Προσβολή του ασθενή από ρευματικό πυρετό ή ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι η τρίτη συχνότερη καρδιαγγειακή νόσος, μετά την αρτηριακή υπέρταση και τη στεφανιαία νόσο και αφορά το 40% των βαλβιδοπαθειών. Η αορτική στένωση απαιτεί άμεση χειρουργική αντιμετώπιση.
Ανεπάρκεια Αορτικής Βαλβίδας.
Όταν τα 3 φύλλα – πτυχές που έχει η αορτική βαλβίδα στο στόμιο της, δεν συγκλίνουν στεγανά και δεν σφραγίζουν, τότε κάθε φορά που η αριστερή κοιλία διαστέλλεται, μια ποσότητα αίματος από την αορτή επιστρέφει προς τα πίσω, μέσα στην αριστερή κοιλία. Τότε μιλάμε για την ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας, που προκαλεί σταδιακά καταπόνηση της αριστερής κοιλίας της καρδιάς και καταλήγει ως συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
Τα αίτια της είναι:
• Προσβολή του ασθενή από ρευματικό πυρετό
• Υπέρταση μη ελεγχόμενη.
• Λοίμωξη από τριτογενή σύφιλη.
• Λοίμωξη της καρδιάς (ενδοκαρδίτιδα).
• Προσβολή από παθήσεις της ανιούσης αορτής.
• Το σύνδρομο Μάρφαν.
Στένωση Μιτροειδούς Βαλβίδας.
Αποτελεί μία συχνή ασθένεια της καρδιάς στις μεγάλες ηλικίες και χαρακτηρίζεται από την ατελή διαστολή του στομίου της βαλβίδας. Το σύνηθες αίτιο είναι ο ρευματικός πυρετός, ωστόσο σπανιότερα αίτια είναι:
• Η ενδοκαρδίτιδα της βαλβίδας.
• Το καρκινοειδές του πνεύμονα.
• Ο συστηματικός ερηθυματώδης λύκος.
• Η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
• Η αμυλοείδωση.
• Η συγγενής στένωση.
Ανεπάρκεια Μιτροειδούς Βαλβίδας.
Η αδυναμία της μιτροειδούς βαλβίδας να μην κλείνει στεγανά κατά τη συστολή της καρδιάς, με αποτέλεσμα τη δίοδο του αίματος από τον αριστερό κόλπο στην αριστερή κοιλία, λέγεται ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας.
Κατά την ανεπάρκεια της μιτροειδούς, μία ποσότητα αίματος παλινδρομεί από την αριστερή κοιλία στον αριστερό κόλπο και από εκεί προς τους πνεύμονες, με αποτέλεσμα η καρδιά να επιβαρύνεται με περισσότερη προσπάθεια, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια.
Η ανεπάρκεια της μιτροειδούς χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες, την πρωτοπαθή ή οργανική και τη δευτεροπαθή ή λειτουργική.
Στα αίτια της πρωτοπαθούς ανεπάρκειας συγκαταλέγονται :
• Η πρόπτωση της μιτροειδούς και
• ο ρευματικός πυρετός.
Στα αίτια της δευτεροοπαθούς ανεπάρκειας συγκαταλέγονται :
• Το έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Η στεφανιαία νόσος.
• Η διατατική ή συμφορητική μυοκαρδιοπάθεια.
• Το σύνδρομοο Crest και
• η δερματομυοσίτιδα.
Πρόπτωση Μιτροειδούς Βαλβίδας.
Όταν η μιτροειδής βαλβίδα έχει μεγαλύτερο πάχος από το φυσιολογικό, είναι περισσότερο χαλαρή και δεν συγκρατείται καλά, τότε κατά τη φάση της συστολής της καρδιάς, η βαλβίδα δεν κλείνει καλά και προπίπτει ένα μέρος της, εντός του αριστερού κόλπου. Αν και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η πάθηση αυτή δεν παρουσιάζει συμπτώματα στους ασθενείς, εντούτοις ορισμένες φορές σχετίζεται με κόπωση και ταχυπαλμίες.
Η πρόπτωση της μιτροειδούς είναι μία από τις συχνότερες των καρδιακών παθήσεων και θεωρείται συγγενής πάθηση.
Σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύεται από ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας.
Στένωση Τριγλώχινας.
Η στένωση της τριγλώχινας βαλβίδας είναι μία όχι συχνή πάθηση. Τις περισσότερες φορές συνυπάρχει με την στένωση της μιτροειδούς.
Στη στένωση της τριγλώχινας βαλβίδας, οι πτυχές της βαλβίδας παρουσιάζουν πάχυνση και σκλήρυνση με αποτέλεσμα να προκαλούν στένωση στο στόμιο της βαλβίδας.
Αυτή η στένωση του στομίου παρεμποδίζει τη ροή αίματος από το δεξιό κόλπο στη δεξιά κοιλία της καρδιάς με αποτέλεσμα την διάταση του δεξιού κόλπου.
Η στένωση της τριγλώχινας βαλβίδας οδηγεί σε καρδιακή κόπωση και κατ΄ επέκταση σε καρδιακή ανεπάρκεια.
Η επεμβατική θεραπεία περιλαμβάνει την αντικατάσταση της.
Αιτίες στένωσης της τριγλώχινας είναι :
• Η καρκινοειδής καρδιοπάθεια.
• Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.
• Ο ρευματικός πυρετός.
• Η βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα.
• Οι κολπικοί θρόμβοι.
• Το μύξωμα του δεξιού κόλπου.
• Η συγγενής ατρησία.
• Οι κακοήθεις διηθητικοί όγκοι.
• Η ενδομυοκαρδιακή ίνωση.
Ανεπάρκεια Τριγλώχινας
Η ανεπάρκεια τριγλώχινας είναι συνήθως το αποτέλεσμα μιας άλλης βαλβιδοπάθειας ή πνευμονικής υπέρτασης.
Συνήθεις αιτίες είναι:
• Η χρόνια πνευμονική νόσος.
• Η πνευμονική θρομβοεμβολή.
• Το έμφραγμα.
• Η ισχαιμία δεξιάς κοιλίας.
• Ο ρευματικός πυρετός.
• Η καρκινοειδής καρδιοπάθεια.
• Η ενδομυοκαρδιακή ίνωση.
• Η βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα.
Τα συμπτώματα των βαλβιδοπαθειών.
Στα αρχικά τους στάδια, οι βαλβιδοπάθειες δεν δημιουργούν θορυβώδη συμπτώματα στον ασθενή. Όμως με την πάροδο του χρόνου καθώς η νόσος επιδεινώνεται, τα συμπτώματα ξεκινούν στην ήπια μορφή τους, όπως:
Λαχάνιασμα, δύσπνοια, εύκολη κόπωση, πρήξιμο στους αστραγάλους, επίμονος βήχας, ταχυπαλμίες, αρρυθμίες, βάρος στο στήθος, ζαλάδες.
Σε πιο προχωρημένη κατάσταση τα συμπτώματα εξελίσσονται σε στηθάγχη, πόνο στο στήθος, λιποθυμικά επεισόδια και συγκοπή.
Διάγνωση.
Η αρχική διερεύνηση μιας βαλβιδοπάθειας γίνεται με τη λήψη του ιστορικού και με την κλινική εξέταση.
Ο ιατρός μπορεί να ακούσει ένα φύσημα στην καρδιά με το στηθοσκόπιο πριν ακόμη παρουσιαστούν συμπτώματα στον ασθενή.
Η διάγνωση μιας βαλβιδοπάθειας βασίζεται στις απεικονιστικές και εργαστηριακές εξετάσεις που περιλαμβάνουν:
Το υπερηχογράφημα της καρδιάς, η γενική εξέταση του αίματος, οι δείκτες μόλυνσης και φλεγμονής όπως η ταχύτητα καθίζησης και η CRP, η αξονική και η μαγνητική τομογραφία και ο καρδιακός καθετηριασμός.
Αντιμετώπιση.
Οι ήπιες και μέτριας σοβαρότητας βαλβιδοπάθειες που δεν δημιουργούν σοβαρά συμπτώματα, μπορούν να αντιμετωπισθούν και να σταθεροποιηθούν με ειδική φαρμακευτική αγωγή και εξαμηνιαία παρακολούθηση του ασθενή από τον ιατρό.
Στις περιπτώσεις μεγάλου βαθμού στένωσης ή ανεπάρκειας, η επεμβατική αντιμετώπιση είναι:
-
Με πλαστική επιδιόρθωση της πάσχουσας βαλβίδας, όταν δεν υπάρχουν ιδιαίτερα εκτεταμένες βλάβες στο βαλβιδικό μηχανισμό.
-
Με αντικατάσταση της πάσχουσας βαλβίδας, από βιολογική ή μεταλλική προσθετική βαλβίδα.
Στις μέρες μας η σύγχρονη καρδιοχειρουργική έχει αναπτύξει νέες πρωτοποριακές μεθόδους διακαθετηριακής / διαδερμικής αντικατάστασης με ειδικούς καθετήρες (TAVR ή TAVI), χωρίς την ανάγκη να υποβληθεί ο ασθενής στην κλασική χειρουργική διάνοιξη του θώρακα και στην προσωρινή διακοπή της λειτουργίας της καρδιάς του.
bottom of page